Κρίσεις διευθυντών 2017

της Βάντας Τσέλιου

Έχω περάσει από (διαφορετικού τύπου) κρίσεις για διευθύντρια σχολείου το 2001, 2002, 2007, 2011, 2013 και 2015. Μ’ άλλα λόγια αυτό το θέμα τυχαίνει να το γνωρίζω εκ πείρας αρκετά καλά, οπότε ας μου επιτραπεί να πω κι εγώ μερικά πράγματα που σκέφτομαι με αφορμή τις σημερινές διαδικασίες για την ανάδειξη διευθυντών/ντριών. Λοιπόν, από τις διαδικασίες κρίσεων που προανέφερα, αν εξαιρέσεις την πρώτη (που αφορούσε τη διεύθυνση Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας) και που ουσιαστικά ήταν μια ελεύθερη και διεξοδική συνέντευξη σε επιτροπή αποτελούμενη από μέλη των ομάδων επιστημονικής και διοικητικής υποστήριξης των σχολείων αυτών, οι άλλες ήταν διαδικασίες ελάχιστης αξιοπιστίας και προγνωστικής αξίας για τις δυνατότητες των υποψηφίων διευθυντών και διευθυντριών και, παρόλη τη θρυλούμενη αντικειμενικότητά τους, κατά κανόνα κατέληγαν να στελεχώνουν τα σχολεία σε συντριπτικό ποσοστό με αρεστούς και αρεστές στο κρατούν δικομματικό σύστημα. Οι εξαιρέσεις λειτουργούσαν μάλλον ως φερετζές. Η διαδικασία του 2015, αν και ως τελικό αποτέλεσμα δεν άλλαξε και θεαματικά το σκηνικό, για πρώτη φορά έδινε τη δυνατότητα (μικρής) αποφασιστικής συμμετοχής στους συλλόγους διδασκόντων των σχολείων, αλλά και -ίσως το πιο σημαντικό- ένα είδος βέτο για πρόσωπα εγνωσμένης ανικανότητας (έστω και υψηλών τυπικών προσόντων) ή και εντελώς ανισόρροπα, από τα οποία πολλά σχολεία είχαν ταλαιπωρηθεί για χρόνια. Σ’ αυτή τη διαδικασία του 2015 στο σχολείο μου είχα την χαρά να δω ένα σύλλογο διδασκόντων να αναλαμβάνει το ρόλο του με βαθύ αίσθημα ευθύνης, να αντιμετωπίζει τους υποψήφιους όχι ως άτομα συμπαθητικά ή λιγότερο συμπαθητικά, αλλά ως φορείς εκπαιδευτικής θεωρίας και να τους ερωτά με σοβαρότητα και παρρησία για να διαγνώσει τις ιδέες τους για το σχολείο και το αν είχαν σχέδιο για την εφαρμοστέα πολιτική. Μετά από αυτό ήξερα ότι κάθε ψήφος που μου δόθηκε ήταν μια συνειδητή επικύρωση συγκεκριμένων ιδεών και πρακτικών κι αυτό ήταν κάτι συγκινητικό και πρωτόγνωρο για μένα. Ξέρω ότι δεν έγινε σ’ όλα τα σχολεία έτσι. Σύλλογοι που δεν είχαν συνηθίσει να διαλέγονται ουσιαστικά, να προβληματίζονται για όλα τα θέματα του σχολείου και να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τις επιλογές τους πιθανόν να μην μπόρεσαν να βάλουν τη σφραγίδα τους στη διαδικασία ανάδειξης διευθυντών. Εν πάση περιπτώσει, τότε πολλοί από εμάς σκεφτήκαμε ότι η επόμενη φορά θα ήταν καλύτερη και η συζήτηση της εποχής στο χώρο μας αφορούσε τη διεύρυνση της συμμετοχής (με ψήφο σε γονείς και μαθητές) την αύξηση της βαρύτητας της ψήφου κλπ.
Η αντιμεταρρύθμιση ήρθε με τη γνωστή απόφαση του ΣτΕ περί αντισυνταγματικότητας και ολοκληρώθηκε με τις κουτοπονηριές του υπουργείου, που θεώρησε ότι βρήκε τη χρυσή ευκαιρία έμμεσης εισαγωγής της μνημονιακής δέσμευσης για «αξιολόγηση». Λυπάμαι πολύ όχι μόνο για το βήμα προς ένα πιο δημοκρατικό σχολείο που ματαιώθηκε, αλλά επίσης και κυρίως για τη φθορά και το διασυρμό των εννοιών της δημοκρατίας, της αυτονομίας και της συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων, που με άθλιο τρόπο επιχειρήθηκε. Λες και το να βαθμολογείς πρόσωπα με κριτήρια δοτά άνωθεν, σε κλειστά, ενιαίου τύπου ερωτηματολόγια μπορεί ποτέ να θεωρηθεί ισοδύναμο ή περίπου ισοδύναμο με τη δημοκρατική εκλογή. Λυπάμαι επίσης που βρέθηκαν συνδικαλιστές οι οποίοι, προκειμένου να διεκπεραιώσουν κυβερνητικές επιταγές, δε δίστασαν να ξεφτιλίσουν ένα σχεδόν αιωνόβιο ιστορικό συνδικάτο όπως η ΟΛΜΕ.
Τέλος, αν κάποιος νομίζει ότι αυτό είναι ένα θέμα στενά συντεχνιακό, που αφορά μόνο τους μόνιμους εκπαιδευτικούς, σίγουρα δεν έχει καταλάβει καλά. Πρώτ’ απ’ όλα επειδή τα σχολεία υπάρχουν για την κοινωνία, κι ολόκληρη η κοινωνία θα έπρεπε να έχει λόγο στο πώς αυτά διοικούνται και πώς πολιτεύονται Έπειτα, δυστυχώς, εδώ έχουμε να κάνουμε με άλλη μια ανοιχτά επιθετική εκδήλωση του «μίσους για τη δημοκρατία» που κατακλύζει τη δημόσια σφαίρα. Και είναι απαραίτητο να πούμε ότι αν κάποια στιγμή δεν αποφασίσουμε και δεν τολμήσουμε να πατήσουμε το φρένο σ’ αυτό τον κατήφορο, δεν αργεί η ώρα, που κάποιος πεφωτισμένος θα βρεθεί να προτείνει να καταργηθεί πια κι αυτός ο αρχαϊσμός των γενικών εκλογών και να φτιαχτεί ένα ωραιότατο ΑΣΕΠ αξιολογικής πρόσληψης πολιτικού προσωπικού, που συμβουλευτικά μπορεί και να χρησιμοποιεί αξιολογικά ερωτηματολόγια με κουτάκια τα οποία θα καλούνται να συμπληρώσουν οι πολίτες.