Η φετινή χρονιά (
2012-13) είναι μια χρονιά που, λόγω των εκλογών που προηγήθηκαν στις οποίες η Χρυσή Αυγή πήρε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ψήφων και λόγω της συνεχούς της παρουσίας στα ΜΜΕ, η κάθε άλλο παρά μικρή μερίδα μαθητών που ασπάζεται τις ιδέες της ΧΑ δρα με νεοαποκτηθείσα αυτοπεποίθηση και παρρησία και κάνει καθημερινά αισθητή την παρουσία της στα σχολεία. με την ανοχή της πλειοψηφίας των μαθητών. Αρκετά από τα σχολεία του κέντρου στα οποία κινούμαι έχουν πρόεδρο 15μελούς μαθητή που δηλώνει οπαδός της ΧΑ.
Η ταινία «Μαθήματα Αμερικάνικης Ιστορίας» (American History X) είναι από τις προτεινόμενες σε διάφορα sites ως εκπαιδευτικό υλικό για την καταπολέμηση του ρατσισμού και του φασισμού στα σχολεία.
Πριν 4 χρόνια οργάνωσα προβολή της ταινίας σε ένα τμήμα όπου υπήρχε ένας μαθητής οπαδός της Χρυσής Αυγής. Θεώρησα την ταινία ακαταμάχητα διδακτική και αποδείχτηκε πως έκανα ένα μεγάλο λάθος, παρόλο που για τα υπόλοιπα παιδιά ήταν μια θετική εμπειρία.
Στην αρχή της ταινίας, όταν ο ήρωας είναι εξέχων μέλος νεοναζιστικής οργάνωσης και ο μικρός του αδερφός (και αφηγητής) τον μιμείται, ο εν λόγω μαθητής και η παρέα του ενθουσιάζονται πολύ και ταυτίζονται φανερά με τον ήρωα. Στη συνέχεια, και καθώς ο ήρωας μετανοεί και αλλάζει, μέσα στη φυλακή, το παιδί απογοητεύεται. Στο συγκλονιστικό φινάλε, όπου ο μικρός αδερφός πέφτει νεκρός από σφαίρα ενός άλλου μικρού, αδερφού θύματος του ήρωα, το συμπέρασμα είναι: «μετά απ αυτό, πρέπει να γυρίσει στην οργάνωση και να τους σκοτώσει όλους τους αράπηδες»
Θέλω να πιστεύω πως ο μαθητής μου μπορεί κάποια στιγμή στο μέλλον, μέσα από άλλες διαδικασίες ωρίμανσης, να φέρει στο μυαλό του την ταινία με ένα τρόπο θετικό.
Ας δούμε όμως τι έμαθα εγώ από αυτή την εμπειρία, από την ταινία και από την συναναστροφή μου με μαθητές που δηλώνουν χρυσαυγίτες:
– ο ήρωας της ταινίας, όπως και οι μαθητές μου, είναι παιδιά φτωχών οικογενειών, με διαφόρων ειδών οικογενειακά προβλήματα, με έντονο αίσθημα (εθνικής, ταξικής, προσωπικής) μειονεξίας, καλλιεργημένο από τα κυρίαρχα ΜΜΕ με άμεσους και έμμεσους τρόπους, στον αντίποδα του οποίου αναπτύσσεται ένας φόβος που μεταφράζεται σε ξενοφοβία και ρατσισμό (στην ταινία αυτό είναι το μήνυμα που παίρνουν τα αδέλφια από τον φτωχό εργάτη πατέρα τους, το ίδιο συμβαίνει και με πολλούς μαθητές). Είναι λοιπόν οι νεαροί χρυσαυγίτες (έλληνες εθνικιστές και όχι φασίστες κατά την δήλωσή τους) προϊόν ενός σάπιου συστήματος, μιας σάπιας κοινωνίας, μιας ελλιπούς παιδείας. Δεν είναι βεβαίως νέο όλο αυτό αλλά νομίζω αξίζει τον κόπο να σταθούμε λίγο: οι φασίστες δε φυτρώνουν στο δάσος, δεν είναι μεταφυσικά τέρατα, είναι παιδιά ενός συστήματος που αν δεν διορθώνεται πρέπει να ανατραπεί
– Ο ήρωας της ταινίας μεταπείθεται. Είναι πωρωμένος ρατσιστής και δολοφόνος, ηγετική φυσιογνωμία μιας ναζιστικής οργάνωσης που την νοιώθει σημαντικότερη από την οικογένειά του, και όμως μεταπείθεται. Χόλυγουντ, θα μου πείτε, και ανάγκη ωραιοποίησης αλλά εγώ θα εμμείνω: κι αν όντως μεταπείθεται; Και, ποιος παίρνει την ευθύνη, ειδικά αν είναι εκπαιδευτικός, να αποφανθεί για έναν νέο άνθρωπο πως είναι καμένο χαρτί , πως δεν έχει πια καμία ελπίδα και να σταματήσει το διάλογο μαζί του;
– Κι αν όντως μεταπείθεται, ας δούμε λίγο πως μεταπείθεται, ποιοί είναι οι καταλύτες εκείνοι που μεταμορφώνουν έναν νεοναζί σε πολέμιο του ναζισμού; Δεν είναι σίγουρα η βία της άλλης πλευράς, αυτή το μόνο που μπορεί να κάνει και το κάνει πάντα είναι να διαιωνίζει τη βία και να ρίχνει λάδι στη φωτιά. Δεν είναι τα συνθήματα και τα μεγάλα λόγια, δ
εν είναι μια ταινία, μια εκδήλωση, μια πορεία.
Είναι η συνειδητοποίηση ότι με τους φασίστες δεν διαφωνείς, ότι αν δεν είσαι μαζί τους είσαι εναντίον τους και αν είσαι εναντίον τους είσαι και αντικείμενο της κτηνώδους βίας τους
Είναι η αγάπη και το ενδιαφέρον και η φροντίδα και η πειθώ και η παιδεία ενός μαύρου δασκάλου, ενός υποψήφιου θύματός του.
Είναι η έμπρακτη καλοσύνη ενός μαύρου συγκρατούμενου.
Δυο πιθανά θύματα, δυο αντικείμενα ρατσιστικού μίσους, είναι ικανά, ψύχραιμα, αρκούντως υπερβατικά για να μεταστρέψουν έναν φασίστα που έχει στιγματιστεί ανεξίτηλα με τη σβάστικα.
Οι δάσκαλοι είναι μια ειδική κατηγορία ανθρώπων, είναι δάσκαλοι ακόμα κι έξω από την τάξη είναι δάσκαλοι κάθε φορά που απέναντί τους έχουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο που διακατέχεται από πνευματική ένδεια, συναισθηματική σύγχυση, συμπλέγματα και φόβο. Και όπως μέσα στην τάξη προσπαθούν να υπερβαίνουν τις αδυναμίες τους, να διατηρούν την ψυχραιμία τους, να καταπνίγουν τα αρνητικά τους συναισθήματα και να ξεπερνούν το φόβο, έτσι κάνουν πολλές φορές και σαν κοινωνικά και πολιτικά υποκείμενα.
Ο Φόβος απέναντι στον αναδυόμενο και απειλητικό φασισμό είναι ένας από τους γενεσιουργούς παράγοντες του ίδιου του φασισμού. Έτσι, όταν πιάνω τον εαυτό μου να χαίρεται που ο χρυσαυγίτης μαθητής που μου έχει ψήσει το ψάρι στα χείλη μια ολόκληρη χρονιά πέφτει θύμα ξυλοδαρμού και εξαναγκάζεται να αλλάξει σχολείο, αναγνωρίζω στη χαρά αυτή τον εκφασισμό μου, προϊόν του φόβου μου. Και θεωρώ υποχρέωσή μου να αντισταθώ σ αυτό το φόβο. Και ο τρόπος για να αντισταθούμε στο φόβο είναι να αγωνιστούμε ενάντια στο φασισμό, που δεν περιορίζεται στη Χρυσή Αυγή και τη δράση της αλλά είναι κυρίαρχος στην κυβερνητική πολιτική, στην κρατική καταστολή, στα νέα μέτρα του μνημονίου, στην φτώχεια την ανεργία και την εξαθλίωση, να αγωνιστούμε μαζικά κινηματικά και οργανωμένα, με ξεσκέπαστα και καθαρά πρόσωπα.
Όταν είπαν στον Κώστα Κάππο, τον αείμνηστο αγωνιστή της αριστεράς, 2-3 μήνες μετά την αποφυλάκισή του, ότι οι βασανιστές του είναι κτήνη και πρέπει να εκτελεστούν, (και είχε βασανιστεί πραγματικά σκληρά) απάντησε «Ολοι οι άνθρωποι είναι καλοί, και γεννιούνται καλοί. Το σύστημα αυτό, το καπιταλιστικό σύστημα, για το οποίο εμείς αγωνιζόμαστε να ανατραπεί, είναι αυτό που τους χαλάει, τους αλλοιώνει, τους αποκτηνώνει, και τους κάνει να χάνουν το δρόμο τους. Εμείς, να θυμάστε, αγωνιζόμαστε ακόμα και γι αυτούς». Αυτά είναι λόγια μεγάλου δασκάλου, που απηχούν βαθειά και αληθινή αγάπη για τον άνθρωπο.
(στο 1.15)
Τελικά, το μεγαλύτερο μάθημα που μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά, μέσα από το παράδειγμά μας, είναι να καταφέρουμε μέσα σε ζοφερούς καιρούς, να διατηρήσουμε την ανθρωπιά μας.
ΟΜΑΔΑ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ 